महाराष्ट्र राज्याची स्थापना - 1 मे 1960
अक्षवृत्तीय विस्तार- १५ अंश ०८ उत्तर ते २२ अंश- ०१ उत्तर अक्षांश
रेखावृत्तीय विस्तार- ७२ अंश ०६ पूर्व ते ८० अंश ०९ पूर्व रेखांश
क्षेत्रफळ- ०३,०७,७१३ चौ. किमी
लोकसंख्या- २०११ च्या जणगणनेनुसार ११,२३,७२,९७२,आहे.
राजधानी- मुंबई
उपराजधानी- नागपूर
पर्यटन राजधानी- औरंगाबाद
सांस्कृतिक राजधानी - पुणे
ऐतिहासिक राजधानी- कोल्हापूर
महाराष्ट्राचे प्रशासकीय ०६ विभाग
|
प्रशासकीय विभाग |
मुख्यालय |
समाविष्ट जिल्हे |
एकूण जिल्हे |
|---|---|---|---|
|
कोकण |
नवी मुंबई |
मुंबई शहर, मुंबई उपनगर, ठाणे, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग, रायगड, पालघर |
7 |
|
पुणे |
पुणे |
पुणे, सांगली, सातारा, कोल्हापूर, सोलापूर |
5 |
|
नाशिक |
नाशिक |
नाशिक, जळगाव, नंदुरबार, धुळे, अहमदनगर |
5 |
|
अमरावती |
अमरावती |
अमरावती, यवतमाळ, अकोला, बुलढाणा, वाशिम |
5 |
|
नागपूर |
नागपूर |
नागपूर, चंद्रपूर, गडचिरोली, वर्धा, भंडारा, गोंदिया |
6 |
|
औरंगाबाद |
औरंगाबाद |
औरंगाबाद, जालना, परभणी, हिगोंली, नादेंड, लातूर, बीड, उस्मानाबाद |
8 |
महाराष्ट्रात एकूण ०५ प्रादेशिक विभाग आहेत.
|
प्रादेशिक विभाग |
समाविष्ट जिल्हे |
एकूण जिल्हे |
|---|---|---|
|
कोकण |
मुंबई शहर, मुंबई उपनगर, ठाणे, पालघर, रत्नागिरी, सिंधूदुर्ग, रायगड |
7 |
|
पाश्चिम महाराष्ट्र |
पुणे, सांगली, सातारा, कोल्हापूर, सोलापूर, नाशिक, अहमदनगर |
7 |
|
खानदेशा/उत्तर महाराष्ट्र |
जळगाव, नंदुरबार, धुळे |
3 |
|
विदर्भ |
नागपूर, चंदपूर, गडचिरोली, वर्धा, भंडारा, गोंदिया, अमरावती, यवतमाळ, बुलढाणा, अकोला, वाशीम |
11 |
|
औरंगाबाद |
औरंगाबाद, जालना, परभणी, हिंगोली, नांदेड, लातूर, बीड, उस्मानाबाद |
8 |
महाराष्ट्रातील नद्यांचा संगम व तेथील महत्त्वाची स्थळे
|
संगम |
प्रसिद्ध/ महत्त्वाचे ठिकाण |
|---|---|
|
प्रवरा नदी व मुला नदी |
नेवासे, अहमदनगर |
|
मुळा व मुठा नदी |
पुणे |
|
गोदावरी व प्राणहिता |
सिंगेचा, गडचिरोली |
|
तापी व पूर्णानदी |
श्रीक्षेत्र चांगदेव तिर्थक्षेत्र, जळगाव |
|
कृष्णा व वेष्णानदी |
माहुली, सातारा |
|
तापी व पांजरानदी |
मूडवद, धुळे |
|
कृष्णा व पंचगंगा |
नरसोबाची वाडी, सांगली |
|
कृष्णा व कोयना |
कराड, सातारा |
|
गोदावरी व प्रवरा |
टोके, अहमदनगर |
|
कृष्णा व येरळ |
ब्रम्हनाळ, सांगली |
|
नदी |
काठावरील महत्त्वाची शहरे |
|---|---|
|
मुळा व मुठा नदी |
पुणे |
|
इंद्रायणी |
देहू व आळंदी, पुणे |
|
प्रवरा |
संगमनेर, अहमदनगर |
|
कयाधू |
हिंगोली |
|
सीनो |
अहमदनगर |
|
पांझरा |
धुळे |
|
वारीष्टी |
चिपळूण, रत्नागिरी |
|
सिंधफणा |
माजलगाव, बीड |
|
चंद्रभागा/भीमा |
पंढरपूर |
|
पंचगंगा |
कोल्हापूर |
|
धाम |
पावणार, वर्धा |
|
तापी |
भुसावळ |
|
बिंदुसरा |
बीड |
|
नाग |
नागपूर |
|
गोदावरी |
नाशिक, नांदेड, पैठण, कोपरगाव, गंगाखेड |
|
कृष्णा |
सांगली, मिरज, कराड, वाई, नरसोबाची वाडी |
|
इरई |
चंद्रपूर |
महाराष्ट्रातील प्रमुख आदिवासी जमाती
|
आदिवासी जमाती |
जिल्हा |
|---|---|
|
गोंड |
चंद्रपूर, गडचिरोली, नांदेड |
|
भिल्ल |
धूळ, जळगाव, नंदुरबार, नांदेड |
|
कोकणा |
नाशिक व धुळे |
|
कोककू |
अमरावती जिल्ह्यातील मेळघाट प्रदेश व ठाणे |
|
वारली |
ठाणे |
|
ठाकर/महादेव कोळी |
पुणे, अहमदनगर, नाशिक, ठाणे व रायगड |
महाराष्ट्रातील राष्ट्रीय उद्याने
|
उद्याने |
ठिकाण |
प्रसिध्द कशासाठी |
|---|---|---|
|
ताडोबा |
चंदपूर |
वाघ |
|
प्रियदर्शनी/पेंच |
नागपूर |
वाघ |
|
संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान |
बोरीवली, नवी मुंबई |
वाघ |
|
गुगामाल/मेळघाट |
अमरावती |
वाघ |
|
नवेगाव बांध |
गोंदिया |
वाघ |
|
सह्याद्री/चांदोली वाघ्र प्रकल्प |
सांगली, सातारा, पुणे, कोल्हापूर |
वाघ |
महाराष्ट्रातील प्रमुख घाट
|
घाटाचे नाव |
प्रमुख मार्ग |
|---|---|
|
थळ/कसारा घाट |
मुंबई-नाशिक |
|
बोरघाट |
मुंबई-पुणे |
|
आंबा घाट |
कोल्हापूर-रत्नागिरी |
|
फोंडा घाट |
कोल्हापूर- पणजी |
|
कुंभाली घाट |
कराड-चिपळूण |
|
आंबोली घाट |
बेळगाव-सावंतवाडी |
|
माळशेज घाट |
आळेफाटा-कल्याण |
|
खंबाटकी घाट |
पुणे-सातारा |
|
दिवा घाट |
पुणे-बारामती |
|
वरंद घाट |
भोरे-महाड |
|
चंदनपुरी घाट |
पुणे-नाशिक |
महाराष्ट्रातील जलविद्युत प्रकल्प
|
जलविद्युत प्रकल्प |
ठिकाण |
नदी |
|---|---|---|
|
कोयना जलविद्युत प्रकल्प |
सातारा |
कोयना |
|
भातसा व वैतरणा जलविद्युत प्रकल्प |
ठाणे |
वैतरणा |
|
जायकवाडी (नाथसागर) |
औरंगाबाद |
गौदावरी |
|
एलदरी जलविद्युत प्रकल्प |
हिगोली |
पूर्णा |
|
राधानगरी जलविद्युत प्रकल्प |
कोल्हापूर |
योगावती |
|
पेच जलविद्युत प्रकल्प |
नागपूर |
पेंच |
|
खोपोली |
रायगड |
|
|
भिवपुरी |
रायगड |
|
|
भिरा |
रायगड |
|
|
भाटगर |
पुणे |
मुळा |
|
पाणशेत |
पुणे |
मुळा |
|
वरसगाव |
पुणे |
मुळा |
|
भडारदरा |
अहमदनगर |
प्रवरा |
|
उजनी |
सोलापूर |
भिमा |
|
तिलारी |
कोल्हापूर |
महाराष्ट्रातील औष्णिक विद्युत प्रकल्प
|
औष्णिक विद्युत प्रकल्प |
ठिकाण |
क्षमता मेगावॅट |
|---|---|---|
|
चोला |
ठाणे |
118 |
|
तुर्भे |
नवीमुंबई |
1330 |
|
एकलहरे |
नाशिक |
910 |
|
परळी |
बीड |
690 |
|
फेकरी |
जळगाव |
482 |
|
पारस |
अकोला |
62.5 |
|
कोराडी |
नागपूर |
1100 |
|
खापरखेडा |
नागपूर |
420 |
|
दुर्गापूर व बल्लारपूर |
चंद्रपूर |
1840 |
|
डहाणू |
ठाणे |
500 |
महाराष्ट्रातील खनिज संपत्ती
|
खनिज |
जिल्हे |
|---|---|
|
मँगनीज |
भंडारा, नागपूर, सिंधुदुर्ग भारतातच्या एकूण उत्पादनापैकी ४० % उत्पादन महाराष्ट्रात होते. |
|
लोहखनिज |
चंद्रपूर, गडचिरोली, भंडारा, नागपूर, सिंधुदुर्ग |
|
बॉक्साइट |
कोल्हापूर, रत्नागिरी, रायगड, सिधुदुर्ग, सातारा, सांगली |
|
क्रोमाईट |
भंडारा, नागपूर, सिंधुदुर्ग |
|
चुनखडी |
यवतमाळ, चंद्रपूर, गडचिरोली |
|
डोलोमाईट |
यवतमाळ, चंद्रपूर, गडचिरोली, नागपूर, रत्नागिरी |
|
तांबे |
चंद्रपूर |
|
अभ्रक |
चंद्रपूर, नागपूर |
|
सिलोका/इलेमिनाइट |
रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग |
महाराष्ट्रातील विद्यापीठे
|
नाव |
स्थापन |
ठिकाण |
|---|---|---|
|
मुंबई विद्यापीठ |
1857 |
मुंबई |
|
राष्ट्र संत तुकडोजी महाराज पूणे |
1925 |
नागपूर |
|
पुणे |
1948 |
पुणे |
|
श्रीमती नाथीबाई दामोदर ठाकरसी महिला विद्यापीठ (SNDI) |
1950 |
मुंबई |
|
डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ |
1958 |
औरंगाबाद |
|
शिवाजी विद्यापीठ |
1963 |
कोल्हापूर |
|
संत गाडगेबाबा विद्यापीठ |
1983 |
अमरावती |
|
यशवंतरावा चव्हाण महाराष्ट्र मुक्त विद्यापीठ |
1988 |
नाशिक |
|
उत्तर महाराष्ट्र विद्यापीठ |
1989 |
जळगाव |
|
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर तंत्रज्ञान विद्यापीठ |
1990 |
लोणेर, रायगड |
|
श्री. रामानंद नीर्थ मराठवाडा विद्यापीठ |
1994 |
नांदेड |
|
कालिदास विद्यापीठ |
1997 |
रामटेक, नागपूर |
|
महाराष्ट्र आरोग्य विज्ञान विद्यापीठ |
1998 |
नाशिक |
|
पशु व मन्स विज्ञान विद्यापीठ |
2000 |
नागपूर |
|
सोलापूर विद्यापीठ |
2004 |
सोलापूर |
|
गोंडवाना विद्यापीठ |
2011 |
चंद्रपूर व गडचिरोली |
कृषी विद्यापीठे
|
नाव |
स्थापन |
ठिकाण |
|---|---|---|
|
महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ |
1968 |
राहुरी, अहमदनगर |
|
पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ |
1969 |
अकोला |
|
बाळासाहेब सावंत कोकण कृषी विद्यापीठ |
1972 |
दापोली, रत्नागिरी |
|
मराठवाडा कृषी विद्यापीठ |
1972 |
परभणी |
महाराष्ट्रातील महत्त्वाची धरणे
|
धरण |
नदी |
जिल्हा |
|---|---|---|
|
भंडारदरा |
प्रवरा |
अहमदनगर |
|
गंगापूर |
गोदावरी |
नाशिक |
|
जायकवाडी |
गोदावरी |
औरंगाबाद |
|
दारणा |
दारणा |
नाशिक |
|
पानशेत |
अंभी |
पुणे |
|
मुकशी |
मुळा |
पुणे |
|
कोयना |
कोयना |
सातारा |
|
तोतलाडोह |
पेंच |
नागपूर |
|
भाटघर |
वेलवडी |
पुणे |
|
माजलगाव |
सिंधफणा |
बीड |
|
मोडकसागर |
वैतरणा |
ठाणे |
|
बिंदुसरा |
बिंदुसरा |
बीड |
|
येलदरी |
दक्षिण पूर्णा |
हिंगोली |
|
खडकवासला |
मुठा |
पुणे |
|
पुरमेपाडा |
बोरी |
धुळे |
|
राधानगरी |
भोगावती |
कोल्हापूर |
महाराष्ट्रातील प्राचीन लेण्या
|
लेण्या |
जिल्हा |
|---|---|
|
अंजिठा लेण्या व वेरूळ |
औरंगाबाद |
|
घारापुरी |
मुंबई |
|
अंबरनाथ |
ठाणे |
|
पितळखोरा |
औरंगाबाद |
|
खरोसा लेणी |
औसा, लातूर |
|
कार्ले भाजे |
पुणे |
|
धाराशिव लेण्या |
उस्मानाबाद |
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GET Free Educational Updates (Entrance Exam, Admissions, Jobs & many more...) Alerts on WhatsApp, Send message on 7720025900
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
'विद्यार्थी मित्र' जॉईन करा आणि मिळवा न्यूज, जॉब, माहिती अगदी विनामूल्य ते ही आपल्या व्हॉटस्अॅपवर. <नाव> <शहराचे नाव> <नोकरी>७७२०० २५९०० मेसेज व्हॉटस्अॅपवर पाठवा
https://goo.gl/YPjt94
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
